Đá kè móng tháp chùa Dạm - điểm nhấn trong sưu tập hiện vật thời Lý

                                                tại Bảo tàng tỉnh Bắc Ninh                                                       

       Sưu tập hiện vật thời Lý tại Bảo tàng Bắc Ninh gồm hơn 200 hiện vật có niên đại từ thế kỷ XI - XIII. Các hiện vật trong bộ sưu tập phong phú về chất liệu, loại hình, tiêu biểu như: gốm men thuộc loại hình đồ dùng sinh hoạt (lọ, thạp, bát, đĩa, ấm…); các loại vật liệu kiến trúc bằng đá (chân tảng, máng nước, đá kè móng tháp…); các loại vật liệu kiến trúc bằng đất nung (gạch, ngói, lá đề, tượng uyên ương, đầu phượng, đầu rồng...). Đa số hiện vật trong bộ sưu tập này được sưu tầm tại các địa phương trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh và phát hiện được trong quá trình khai quật khảo cổ học tại một số di tích có niên đại khởi dựng từ thời Lý như: chùa Phật Tích, chùa Dạm, chùa Tĩnh Lự… Điểm nhấn trong sưu tập hiện vật này là các hiện vật thuộc loại hình vật liệu kiến trúc được khai quật tại chùa Dạm bao gồm: đá kè móng tháp, chân tảng kê cột, máng nước… chất liệu bằng đá cát kết có kích thước lớn được phát hiện quá trình khai quật tại chùa Dạm vào năm 2012.

     Chùa Dạm tên chữ là Đại Lãm Thần Quang tự xưa thuộc xã Lãm Sơn Trung, tổng Lãm Sơn Nam, huyện Quế Dương, nay là phường Nam Sơn, thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh. Chùa do Nguyên Phi Ỷ Lan xây dựng từ mùa đông năm 1086 đến mùa hạ năm 1094 mới hoàn thành với tổng diện tích khoảng 8000m². Đây là công trình tín ngưỡng tiêu biểu thời Lý và là một di tích quan trọng của tỉnh Bắc Ninh với lịch sử gần 1.000 năm.

       Chùa Dạm trải qua nhiều đợt khai quật khảo cổ học, quá trình khai quật trên diện tích hơn 300m² ở cả 4 cấp nền đã cho thấy chùa Dạm được xây dựng là một quần thể kiến trúc đồ sộ gồm 4 lớp kiến trúc xây cao dần lên theo độ cao của sườn nút trên tổng diện tích 7356m², mỗi cấp nên được kè 3 lớp đá vững chãi, có nhiều công trình khác nhau, trong đó chùa chiếm vị trí trung tâm, các kiến trúc tháp đá, cột đá nằm trong tổng thể chung của khu di tích. Trong đợt khai quật năm 2012 các nhà khảo cổ học phát hiện 2 khối đá có kích thước 71 x 30 x 27cm và 61 x 60 x 18 cm, được chạm hoa văn sóng nước, được xác định niên đại vào thời Lý, dùng để kè móng tháp công trình chùa Dạm. Căn cứ vào 2 khối đá này cùng các vật liệu kiến trúc được phát hiện đã cho thấy quy mô đồ sộ của chùa Dạm xưa kia. Hiện nay 2 khối đá này được đưa về Bảo tàng tỉnh để phục vụ công tác nghiên cứu và trưng bày phát huy giá trị di sản văn hóa.