BIA VĂN MIẾU XÃ TRÀ LÂM

Từ xưa tới nay còn không ít người nghĩ rằng Văn Miếu ở nước ta chỉ có 3 nơi: Văn Miếu quốc gia là Văn Miếu Hà Nội và Huế, Văn Miếu hàng tỉnh chỉ có Văn Miếu Bắc Ninh - Kinh Bắc. Thực tế cho thấy - ngoài ra hai Văn Miếu quốc gia còn có tới 25 Văn Miếu hàng tỉnh và một số Văn Miếu hàng huyện, hàng xã như: Văn Miếu huyện Đông Ngàn, Văn Miếu xã Trà Lâm .

Xã Trà Lâm thời Nguyễn thuộc tổng Mỹ Tự, huyện Siêu Loại, phủ Thuận An, xứ Kinh Bắc nay là thôn Trà Lâm, xã Trí Quả, huyện Thuận Thành. Vốn xưa ở đây có Văn Miếu hàng xã, trong đó có bia đá ghi khắc tên tuổi của các vị tiên hiền, tiên triết, các vị có công đức dựng bia đá và bia ghi việc xây dựng Văn Miếu này. Trải trường kỳ lịch sử của quê hương và đất nước, Văn Miếu xã Trà Lâm đã bị tàn phá, đến nay chỉ còn lại thác bản văn bia được lưu giữ ở Viện nghiên cứu Hán Nôm và Bảo tàng tỉnh.

Nội dung bia cụ thể như sau:

Bia ghi việc xây dựng Văn Miếu

Bia ghi việc dựng Văn Miếu của Giáp Văn Hội, xã Trà Lâm, huyện Siêu Loại. Thường nghe: nói văn là tung hoành trời đất. Vì thế, phàm những người dự vào tư văn có cớ đáp lễ với tiên sư. Tạo nguồn sâu của tình sư hữu, ấy là các bậc tiên chính của xã Trà Lâm ta chăng?

Kính nghĩa bậc tiên chính lẫm liệt xuất chúng tư chất khác thường học thức thấu cổ thông kim, khoa cử nối nhau đỗ đạt mãi mãi ghi danh lưu trong sử sách. Ngôi vị liệt vào hàng công khanh giúp vua sách được như Nghiêu Thuấn[1]. Công đức trải các triều được trọng vọng hối đời áo mũ sênh sang, sinh các công hầu hào kiệt ưu tú, Văn học được ngợi khen hoàn mỹ thi Hương, thi Hội đều đỗ đạt. Ơn huệ thi thư đều nhờ ở công giáo dạy của tiền bối, mà phần nhiều họ là người đức cả, lẽ nào lại quên ơn chăng? Do vậy cùng nhau dựng Văn Miếu, nhằm biểu dương người đỗ đạt qua các khoa, dùng được người tài, mới khắc tạc vào bia đá, lưu truyền thiên vạn đời sau không mất!

     Thông qua nội dung văn bia Văn Miếu xã Trà Lâm, chúng ta biết được mục đích, ý nghĩa của việc dựng văn bia, xây dựng Văn Miếu xã Trà Lâm, biết được danh sách các vị tiên hiền với đầy đủ tên húy, tên hiệu, tên thụy, chức tước cùng với những người có lòng công đức dựng bia đá Văn Miếu xã Trà Lâm góp phần quan trọng minh chứng về loại hình Văn Miếu hàng xã trong kho tàng di sản văn hóa của tỉnh

[1] Nghiêu Thuấn: tức Đường Nghiêu và Ngu Thuấn là hai ông vua tài nổi tiếng trong lịch sử Trung Hoa cổ đại.